Sommelsdijck in Friesland
Sommelsdijk - In het kader van de historische wandeling op 27 mei 2006, bezocht rondleider A. Moelijker samen met zijn vrouw het dorpje Wieuwerd in Friesland. Het geslacht Van Aerssen is namelijk ook belangrijk in Friesland, zo ontdekte Moelijker.
Door Roeland van Mourik
,,Cornelis van Aerssen, die leefde van 1600 tot 1662, de zoon van de bekende Francois van Aerssen trouwde met Lucia van Waltha. Daardoor kreeg hij ook het landgoed Waltha-state of Thetinga-state bij het dorpje Wieuwerd,’’ vertelt Moelijker na zijn terugkomst uit Friesland.
Cornelis van Aerssen woonde in Den Haag en had zestien kinderen, waaronder de beroemde Cornelis, de latere gouverneur van Suriname, en drie dochters: Anna, Lucia en Maria. Deze zusters waren allen lid van de gemeente van Jean de Labadie, een tot het calvinisme bekeerde Franse Jezuïet.
Geen lid
,,Doel van het labadisme, zoals de kerkelijke stroming werd genoemd, was niet alleen de leer gereformeerd te houden, maar ook de praktijk. De bekende Gisbertus Voetius was daarom blij met de komst van Jean de Labadie naar Nederland,’’ weet Moelijker.
,,De Labadie kreeg een beroep naar de Waalse kerk in Middelburg. Daarna ontstonden overal in Nederland labadistische gemeenten, die het karakter kregen van afgescheiden gemeenten. Daar was Voetius niet blij mee. Hij meende dat er geen afscheiding van de kerk nodig is, hoe vervallen de kerk ook is. Ook Cornelis van Aerssen deelde kennelijk die mening. Hoewel mild voor andersdenkenden werd hij geen lid van de labadisten,’’ zegt Moelijker terwijl hij een uit Friesland meegenomen drabbekoekje in de koffie doopt.
De labadisten zochten hun heil in Duitsland. Na veel omzwervingen stelt Cornelis (de gouverneur van Suriname) de Waltha-state beschikbaar voor zijn drie zussen en de labadistische stroming. ,,De Waltha-state werd een compleet kloosterachtige commune,’’ vertelt Moelijker. ,,Er waren echter zorgen over het permanente verblijf in Friesland. Daarom werd de Nieuwe Wereld (Noord-Amerika en Suriname) verkend. Toen Cornelis naar Suriname vertrok gingen ook enkele labadistische verkenners mee. Later kwamen ook de zussen van Cornelis, Anna, Lucia en Maria naar Suriname. Zij kregen een plek op de plantage La Providence aan de Suriname-rivier.’’
Mummies
Ziektes, tegenslagen en aanvallen van Indianen zorgden ervoor dat de labadisten weer terug gingen naar de Waltha-state. Twee zussen werden uiteindelijk waarschijnlijk in Suriname begraven. Lucia trouwde met Pierre Yvon, de opvolger van De Labadie. Zij ligt waarschijnlijk begraven in de Waltha-grafkelder in de kerk van Wieuwerd, die Moelijker ook bezocht.
H. J. Meijerink schrijft in zijn bekende boek ‘Reformatie en Mystiek’ dat de grote S, geschilderd op een van de lijkkisten, slaat op Lucia (van Aerssen) van Sommelsdijck. In Wieuwerd bevindt zich het beroemde kerkje met de grafkelder, waar de lijken gemummificeerd werden gevonden. ,,Dat schijnt te maken te hebben met luchtstromen. Later dacht men dat het mummificeren te maken had met aardstralen,’’ vertelt Moelijker. Onder de mummies van Wiewerd ook een Van Aerssen? Op grond van het boek van Meijerink kan Moelijker die vraag met ‘ja’ beantwoorden.
Complete verhaal
Het complete verhaal èn de beelden over het bezoek van Moelijker aan Friesland zijn te horen en te zien tijdens de dia-voorstelling in de consistorie van de hervormde kerk van Sommelsdijk. Daar start 27 mei vanaf 10.00 uur de historische wandeling. Daarna start er ieder heel en half uur een nieuwe wandeling. Bijdrage is twee euro, die ten goede zal komen aan de opbrengst van de gemeentedag van de hervormde gemeente Sommelsdijk, die tegelijkertijd met de historische wandeling rondom de hervormde kerk wordt gehouden.