Werkomstandigheden in de zorg zijn verbeterd
Zorginstellingen zijn de afgelopen jaren meer aandacht gaan besteden aan werkomstandigheden voor het personeel. Een kwart van de ziekenhuizen en verpleeg- en verzorgingshuizen beschermt de medewerkers echter nog onvoldoende tegen lichamelijke overbelasting en agressie en geweld. Verder is een kwart van de ziekenhuizen te weinig alert op de risico’s voor het personeel van gevaarlijke stoffen zoals narcosegassen en cytostatica (medicijnen tegen kanker). Ruim de helft van de ziekenhuizen doet dat redelijk.
Dat blijkt uit controles van de Arbeidsinspectie in bijna alle Nederlandse ziekenhuizen en ruim 250 verpleeg- en verzorgingshuizen. Bij eerdere inspecties in 2000 en 2003 bleek dat zorginstellingen nauwelijks bezig waren met goede arbeidsomstandigheden. Sindsdien zijn wel middelen ontwikkeld om gezonder te werken. Maar deze moeten in de praktijk nog beter worden toegepast.
Bij ongeveer 200 afdelingen van ziekenhuizen eiste de Arbeidsinspectie betere bescherming tegen lichamelijke overbelasting. Van de verpleegkundigen op afdelingen als interne geneeskunde, intensive care en de operatiekamers heeft 70 procent lichamelijke klachten aan rug, nek en benen. Gebruik van tilliften, glijlakens en elektrisch in hoogte verstelbare bedden kan deze klachten verminderen. Vaak zijn deze onvoldoende beschikbaar of blijven ze ongebruikt. Ook in verpleeg- en verzorgingshuizen is lichamelijke belasting de grootste ziekmaker.
Bij afdelingen met kankerpatiënten in ziekenhuizen kwamen de inspecteurs overtredingen tegen in de omgang met cytostatica, kankerremmende medicijnen. Personeel draagt bij toediening geen handschoenen of overschort, weet niet wat te doen bij calamiteiten of voert het afval niet veilig af. Blootstelling aan deze stoffen is gevaarlijk, omdat ze kankerverwekkend zijn.
Ook de bescherming tegen narcosegassen laat te wensen over. Bij ruim de helft van de onderzochte operatiekamers en chirurgieafdelingen is iets mis: de ventilatie in behandelruimtes is gebrekkig of maskers en afzuigapparatuur worden niet gebruikt. Narcosegassen kunnen leiden tot vruchtbaarheidsproblemen of aangeboren afwijkingen bij kinderen.
Ziekenhuizen doen steeds meer tegen toenemende van agressie van patiënten, familie en bezoekers. Toch blijven soms belangrijke maatregelen achterwege, aldus de Arbeidsinspectie. Personeel krijgt niet altijd genoeg training en voorlichting, alarmsystemen ontbreken soms of er is geen nazorg. Ruim drie kwart van de werknemers heeft met agressie en geweld te maken, een kwart zelfs wekelijks. Vooral op de afdelingen spoedeisende hulp is dit een probleem. In verpleeg- en verzorgingshuizen wordt vier op de tien verzorgenden dagelijks of wekelijks uitgescholden, bedreigd, geslagen en geschopt.
Een derde van de gecontroleerde verpleeg- en verzorgingshuizen beschermt verzorgenden nog te weinig tegen ziektes als Hepatitis B en C en HIV. Goede voorlichting, vaccinaties en veilige afvoer van gebruikte naalden kunnen dit risico beperken. De instellingen houden niet altijd ontruimingsoefeningen. Onaanvaardbaar, vindt de Arbeidsinspectie: bewoners van verzorgings- en verpleeghuizen kunnen immers zichzelf vaak niet redden. En pas bij een oefening blijkt of geplande maatregelen en ontruimingsplannen voldoende zijn.