Herdenking gevallenen Nederlands-Indië en Nieuwe Guinea
Woensdagochtend 16 september 2009 werd bij het monument in Goedereede de herdenking gehouden van de slachtoffers die gevallen zijn in Nederlands-Indië en Nieuwe Guinea. Er was een opvallende grote opkomst van schoolkinderen uit Goedereede. De schoolkinderen legden rozen bij het monument.
Hieronder kunt u de toespraak van burgemeester van de gemeente Goedereede, mevrouw G.J. van de Velde-de Wilde lezen:
Dames en heren,
Mede ook namens de gemeente Goedereede heet ik u van harte welkom op deze herdenkingsbijeenkomst. Vorig jaar stonden we hier voor het eerst 10 jaar nadat het monument voor onze gevallenen in Nederlands Indie en Nieuw Guinea is onthuld. Vorig jaar was Goedereede de plaats om eilandelijk samen met elkaar te herdenken en gedenken. Na alle positieve berichten en reacties is er besloten om deze herdenking jaarlijks te laten terugkeren. Dus staan we vandaag stil bij al die mensen die in de periode 1945-1962 in het voormalig Nederlands-Indie en Nieuw Guinea zijn overleden en in het bijzonder de slachtoffers uit onze eigen gemeente
Wat was ook al weer de aanleiding. Nederlands-Indie was toen nog bezet door de Japanners en vele Nederlanders en Indische Nederlanders zaten vast in de Japanse interneringskampen. Op 15 augustus capituleerde Japan en op 17 augustus 1945 riep Soekarno de onafhankelijkheid uit van de Republiek Indonesia. Nederland besloot meer dan 120.000 man te verschepen om te helpen met het herstellen van de orde.
De opgestarte onderhandelingen mislukten uiteindelijk toch en Nederland besloot tot een militair offensief wat de geschiedenis boeken inging als de Eerste Politionele Actie, Operatie Product, welke op 20 juli '47 begon. Doel was de belangrijkste plantagegebieden op Java en Sumatra te bezetten en de Republiek met geweld tot concessies te dwingen. Na tussenkomst van de Verenigde Naties werden de gevechten op 5 augustus '47 stop gezet.
Als tegenreactie startte de Republiek met een grootschalige guerrilla. Er vielen vele slachtoffers aan beide kanten Ondanks een afgesproken wapenstilstand laaide de guerrilla weer op en besloot de Nederlandse regering eind 1948 een nieuw offensief te starten, Operatie Kraai. De actie slaagde maar ten delen. Politiek gezien had deze actie grote internationale gevolgen. Onder grote druk van de Verenigde Naties werd de actie stopgezet. En uiteindelijk droeg Nederland de soevereiniteit over de archipel over aan de Verenigde Staten van Indonesia. En begon de repatriëring van vele duizenden soldaten. Velen van hen ruim 6200 vonden de dood. Waarvan 17 inwoners van het eiland Goeree-Overflakkee en 3 inwoners uit onze eigen gemeente Goedereede.
Kort wil ik hen memoreren. Johannes Westdijk geboren te Ouddorp, was landarbeider van beroep en soldaat bij de 7 december divisie. Hij overleed nadat de auto waarin hij zat werd beschoten op 20 febr. 1948. hij ligt begraven op het ereveld Menteng Pulo in Jakarta. Matthijs Grootenboer geboren in Stellendam, sneuvelde op 10 juni 1947 was soldaat bij 7 december divisie en als beroep landarbeider. Hij is verdronken en ligt ook begraven op het ereveld Menteng Pulo in Jakarta. Gerrit van Soest, geboren in Stellendam en op 4 maart 1948 overleden in Babakan Peutem, was korporaal van de 7 december divisie, hij was visser van beroep. Hij ligt buiten de erevelden begraven, waardoor hij formeel nog steeds als vermist te boek staat.
Voor al de familieleden, nabestaanden en oud militairen zal deze bijeenkomst weer veel gemengde herinneringen en gevoelens opleveren. Het gemis van dierbare familieleden en vrienden blijft. Toch willen we met deze herdenking aangeven dat deze mensen voor altijd in onze gedachten een plaatsje zullen hebben en houden. En hoop ik dat deze bijeenkomst ook weer een stukje mag en kan bijdragen aan de verdere verwerking van het verlies en de verwerking van de verschrikkelijke ervaringen van destijds.
Momenteel vechten vele Nederlandse militairen ver weg in vele gebieden om rust en orde te herstellen. De recente berichten over wederom een 2 tal dodelijke slachtoffers schudt ons allemaal weer wakker. De kranten staan er vol mee, we leven massaal mee met de familieleden en nabestaanden. De meest indringende tv beelden brengen dit verschrikkelijke nieuws bij u en mij in de huiskamer. En vandaag gaan onze gedachten ook naar hen uit. Toch zit er wel een schril contrast met de mogelijkheden die wij tegenwoordig hebben om nabestaanden en slachtoffers op een goede wijze te begeleiden en er op gepast wijze aandacht aan te besteden en toen .Dat was destijds wel anders Uit de vele verhalen die ik inmiddels heb gelezen, maar ook uit de persoonlijke contacten die ik inmiddels hier in de gemeente heb gehad met nabestaanden en veteranen uit die tijd wordt steeds duidelijk hoe getraumatiseerd, hoe eenzaam men zich voelde.
Burgemeester zei onlangs iemand tegen mij, na al de ontberingen en een lange terugreis had ik bij aankomst in Amsterdam niet eens geld om thuis te komen. Wat troffen onze militairen destijds aan, een land wat in wederopbouw was, een land waar alles werd verdrongen. Een land waar de gemaakte inschattingsfout en de grote internationale druk eromheen zo snel mogelijk moest worden vergeten.
Vele jaren kon men zijn verhaal niet kwijt, vele jaren hadden de veteranen het gevoel met de rug te worden aangekeken. De tijd had voor hun stilgestaan, ze hadden geen werk bij thuiskomst, ze verdienden nauwelijks geld, het thuisfront wisten vaak niet waar hun geliefde was, contacten waren nauwelijks mogelijk. Familie en vrienden konden nauwelijks bevatten wat hun dierbare had meegemaakt. De guerrillastrijd, waar uiteraard onze Nederlandse militairen zich nauwelijks iets van konden voorstellen, was gruwelijk geweest.
De omstandigheden waarin zij hun werk deden waren afschuwelijk. En dan die jarenlange miskenning.
Wat moet er in de hoofden van hun al die jaren zijn omgegaan. Gelukkig kwam daar uiteindelijk eind tachtiger jaren verandering in. De erkenning kwam, er werden monumenten ter nagedachtenis aan de slachtoffers opgericht, zo ook hier in Goedereede.
De terugkerende soldaten hadden het overleeft, maar het echte overleven moest bij thuiskomst nog beginnen, zij droegen de oorlog nog mee zelfs nog tot de dag van vandaag. En wat moet dat voor de betrokkene een bepaalde opluchting zijn geweest toen die erkenning en waardering er uiteindelijk wel kwam en er ook steeds meer verhalen en gebeurtenissen aan papier zijn toevertrouwd. De vele publicaties van ooggetuigen verslagen, van eigen ervaringen, zullen voor de schrijvers een stukje verwerking zijn, maar zijn ook voor ons en zeker ook voor jullie jongens en meisjes heel waardevol om eens te lezen. Pas na lezing van een aantal van die publicaties wordt duidelijk en ga ja pas echt goed begrijpen wat zich zo ver van ons land heeft afgespeeld en hoe dat door de mensen zelf is ervaren.
Dames en heren. Jongens en meisjes
Het is en blijft belangrijk om hier samen met elkaar, familie, nabestaanden, oud militairen op deze plaats onze gevallenen te herdenken en gedenken. Ik ben ook verheugd met de aanwezigheid van onze basisscholen uit Goedereede en Havenhoofd en de vertegenwoordigers van de scouting. De scouting die destijds het monument adopteerden. Jongens en meisjes ook voor jullie is dat belangrijk. Jullie zullen in de toekomst het vaandel overnemen om ook deze moeilijke passage uit onze Vaderlandse geschiedenis een volwaardige plaats te blijven geven, nu en in de toekomst. Dit mag en kan niet vergeten worden.
Binnen de gemeente Goedereede is, na de indrukwekkende herdenking van vorig jaar, het plan opgevat om ook deze herdenking net als de 4 mei en 1 februari herdenking voortaan jaarlijks te gaan organiseren. Het doet mij goed dat u hier allemaal bent.
Net als op de andere monumenten op ons eiland staan de namen van onze Goereesche slachtoffers hierop gegraveerd. Daardoor hebben zij hun plaatjes in onze gemeenschap terug gekregen en geeft het voor familie en nabestaanden de mogelijkheid om deze plaats te blijven bezoeken. Voor altijd kunnen wij hier op deze plaats in onze gedachten gedenken dat zij hun leven gaven en ver van huis in den vreemde zijn begraven.
Vrijdag 18 september 2009
