Ongezonde arbeidsomstandigheden in gehandicaptenzorg
Zestig procent van de instellingen in de gehandicaptenzorg doet onvoldoende om lichamelijke belasting van werknemers zodanig te beperken dat schade aan de gezondheid wordt voorkomen. Hoewel de instellingen steeds meer maatregelen nemen om werknemers te beschermen tegen agressie en geweld van cliënten, schiet ook deze aanpak nog tekort.
Dit blijkt uit een rapport van de Arbeidsinspectie dat staatssecretaris Van Hoof van Sociale Zaken en Werkgelegenheid dinsdag 9 augustus 2005 naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. De resultaten van de inspecties zijn representatief voor de sector als geheel. In totaal werken zo’n 120.000 mensen in de gehandicaptenzorg. De belangrijkste arbeidsrisico’s waarmee zij te maken hebben zijn lichamelijke belasting, zoals zwaar tillen, en psychische belasting, zoals werkdruk en onveiligheid. Dit zijn dan ook de voornaamste oorzaken van het ziekteverzuim en WAO-instroom in de sector.
Vanwege de grote gezondheidsrisico’s voor werknemers hebben sociale partners in 2001 een convenant afgesloten om de arbeidsomstandigheden in de gehandicaptenzorg te verbeteren. Deze afspraken liepen tot 2004. In die periode zijn praktische maatregelen ontwikkeld om de lichamelijke en psychische belasting van werknemers te verminderen. Zo is er bijvoorbeeld een Arbo-werkpakket gemaakt waarmee instellingen de risico’s kunnen opsporen en aanpakken. De Arbeidsinspectie heeft nu gekeken in hoeverre de instellingen daadwerkelijk gebruik maken van de resultaten van het convenant.
Vooral de aanpak van lichamelijk zwaar werk blijft achter. Bij bijna 20 procent van de instellingen is sprake van een structureel probleem, bij 40 procent is verbetering nodig. De Arbeidsinspectie vindt het zorgelijk dat de instellingen onvoldoende oog hebben voor verbetermaatregelen en te weinig gebruik maken van bestaande hulpmiddelen. Het gaat bijvoorbeeld om elektrisch in hoogte verstelbare bedden, tilliften om patiënten die niet zelf kunnen bewegen te verplaatsen, glijlakens en in hoogte verstelbare douchestoelen en aankleedtafels. Daarnaast constateerde de inspectie dat werknemers niet altijd goede instructies en voorlichting krijgen over manieren om veilig te tillen. In totaal stelden de inspecteurs 319 keer een eis tot verbetering en gaven ze 32 waarschuwingen.
Het beleid om werknemers te beschermen tegen agressie en geweld van cliënten verbetert dankzij de convenantsafspraken gestaag. Toch zijn de maatregelen die de instellingen nemen vaak nog niet compleet. Ruim tweederde van de instellingen past niet alle in het convenant ontwikkelde instrumenten toe. Het betreft onder meer een alarmeringssysteem, voorlichting, training, opvang en nazorg, gedragscode en organisatorische maatregelen. Daarnaast is volgens de Arbeidsinspectie aandacht nodig voor specifieke risico’s zoals bij de nachtopvang en de inzet van invalkrachten en leerlingen.
De Arbeidsinspectie gaat de resultaten van de inspecties bespreken met de sociale partners en de Inspectie Gezondheidszorg. Ook blijft de Arbeidsinspectie controleren in de gehandicaptenzorg, vooral op het punt van de lichamelijke belasting van werknemers. Vorige maand gaf de Arbeidsinspectie ook al een rapport uit over controles in de geestelijke gezondheidszorg.