Unieke archiefstukken in stoffig hok van twee bij vier meter
Door Roeland van Mourik
Het archief bevindt zich boven de kosterskamer. Adwin opent een luik waarin een trap naar boven verschijnt. Stof en dode vliegen dwarrelen naar beneden terwijl hij de trap oploopt. Ook boven is het stoffig en liggen er veel dode vliegen op de vloer. Door een deur loopt Adwin het archief binnen. Hij knipt een lampje aan. Een hok van twee bij vier meter wordt zichtbaar.
In het hok staan zo’n drie kasten vol met archiefstukken van de hervormde gemeente Sommelsdijk. ,,Er zijn vooral notulenboeken van de kerkenraadsvergaderingen te vinden,’’ vertelt Adwin. ,,Die notulenboeken zijn vanaf de zeventiende eeuw hier opgeslagen. Mijn taak is om dit archief actueel te houden. De laatste notulen die ik hier heb opgeslagen zijn van 2003.’’
Brief
De archivaris opent één van de kasten en haalt er een brief uit van François van Aerssen, waarin de kleizoon van stamvader François kenbaar maakt dat hij geen bezwaar heeft tegen het aannemen van een beroep door een predikant van de hervormde gemeente Sommelsdijk naar een andere gemeente. ,,De adel was toen nog nauw bij de kerk betrokken en moest bij verschillende belangrijke beslissingen toestemming geven.’’
Ook financieel droeg de familie Van Aerssen een steentje bij. Zo betaalde François van Aers-sen na een brand die de kerk verwoestte, duizend Vlaamse ponden voor de herbouw van het kerkgebouw. ,,Die brand was niet zomaar ontstaan,’’ weet Adwin. ,,Na een overwinning van de West Indische Compagnie was het volk van Sommelsdijk zo buiten zijn zinnen dat ze een groot feest vierden. Veel mensen keken te diep in het glaasje en besloten de kerk te versieren met brandende fakkels, waardoor de kerk vlam vatte.’’
Kokkelschelp
Op de toren van de Sommelsdijkse hervormde kerk komt de speciale band met de Van Aerssens tot uitdrukking. Op de toren is namelijk links het wapen Cornelis van Aerssen (1600-1662) te zien. Rechts is het wapen van zijn vrouw Lucia van Waltha uitgebeiteld. Het oorspronkelijke reliëf van de wapens is tijdens de Franse Revolutie weggehakt. Nu is het deels opgeschilderd. Linksboven en rechtsonder horen drie zwarte merletten (eendjes), die nu niet meer te zien zijn. Rechtsboven en linksonder is het oorspronkelijke wapen van de Van Aers-sens nageschilderd: een geschaakt St. Andrieskruis met dwarsbalk.
In het wapen is ook een kokkelschelp terug te vinden. Daar zit nog een heel verhaal aan vast, omdat dat alles te maken heeft met Mont St. Michel, een eilandje tussen Bretagne en Normandië, dat in de dertiende eeuw een bedevaartsoord werd. Uit die tijd stammen de officiële attributen voor de pelgrim naar de Mont St. Michel: de staf om de weg te zoeken tussen plaatsen met drijfzand, de hoorn om alarm te blazen wanneer men in gevaar was en de kokkelschelp als bewijs dat men veilig was teruggekeerd.
Oude kaart
Adwin heeft zich flink ingelezen in de archiefstukken van de kerk. Hij haalt nog een boek tevoorschijn waarin een oude kaart van Sommelsdijk te zien is. Alleen de haven, de Dorpsweg en de Voorstraat zijn daarop te onderscheiden. ,,Veel herken je nog wel terug van die tekeningen, maar veel is ook veranderd.’’
,,De oude notulenboeken zijn soms onleesbaar, maar soms zitten er ook hele stukken tussen die zo zijn geschreven dat je herkent wat er staat,’’ vertelt Adwin. Zowel de brief van François van Aerssen, als de notulenboeken en de oude tekeningen worden tijdens de historische wandeling op 27 mei 2006 vertoond. Ook zal de geschiedenis van de wapenschilden aan de kerktoren uitgebreid aan de orde komen.
De historische wandeling start bij de kerktoren van de hervormde kerk in Sommelsdijk en leidt na het Van Aerssenhuis en de Van Aerssenkamer naar de consistorie van de hervormde dorpskerk van Sommelsdijk. Daarna zal de wandeling via het Streekmuseum naar de graftombe van de familie van Aerssen op het kerkhof achter de kerk leiden.