De Haringvlietsluizen en hun impact op verzilting

De verzilting van water langs de Nederlandse kust en rondom het IJsselmeer neemt de laatste jaren toe. Dit komt door de combinatie van droogte en extreme weersomstandigheden, die versterkt worden door klimaatverandering. Waterbedrijf Evides waarschuwde onlangs op het Drinkwaterplatform voor de risico’s van achterwaardse verzilting, waarbij zout water via de rivieren het zoete water binnendringt.

Door Evi Vos

Verzilting
Verzilting is de toename van zout in het water, grondwater of de bodem, wat vooral voorkomt in tijden van droogte. Bij sluizen en rivieren die in zee uitmonden, kan het zoute zeewater gemakkelijker binnendringen, vooral wanneer er minder zoetwater beschikbaar is om het zoutwater weg te drukken. Dit kan problemen veroorzaken voor drinkwaterproductie, zoals opgemerkt op het Drinkwaterplatform.

Evides benadrukt dat het belangrijk is om goed op te letten bij het openen van de Haringvlietsluizen, zodat zoutwater niet de plek bereikt waar zij het water oppompen. Verzilting kan echter nog steeds optreden bij een combinatie van een westerstorm en weinig zoet rivierwater, waarbij zoutwater via de Nieuwe Waterweg het Haringvliet binnenkomt en deze pompplaats van Evides bereikt.

Rijkswaterstaat over achterwaartse verzilting
Rijkswaterstaat legt uit dat het Kierbesluit, de regeling die bepaalt wanneer de sluizen open en dicht gaan, geen extra verzilting veroorzaakt bij de pompplaatsen. Achterwaartse verzilting gebeurt hier namelijk al sinds de Haringvlietsluizen in 1970 zijn gebouwd. Dit gebeurt wanneer zoutwater via de Nieuwe Waterweg en het Spui het Haringvliet binnenkomt, vooral bij lage rivierafvoeren en hoge zeepeilen, door getijden of storm. Dit komt meestal slechts één of twee keer per paar jaar voor en is pas problematisch wanneer het zoutwater niet goed kan wegstromen. Door klimaatverandering en het stijgen van de zeespiegel kan dit in de toekomst vaker gebeuren.

Met behulp van metingen en modellen die voorspellen hoe water en zout zich verplaatsen, heeft Rijkswaterstaat de kans op achterwaartse verzilting in kaart gebracht. In de meeste gevallen gaat het om kortdurende zoutpieken, maar ernstige verzilting komt slechts om de 5 tot 10 jaar voor, zoals in 2013.

Maatregelen
In 2018 zijn er al maatregelen genomen om de impact van verzilting te beperken. Zo werden innamepunten voor drinkwater op Goeree-Overflakkee en Voorne-Putten verplaatst, gecombineerd met de aanleg van nieuwe kanalen en pijpleidingen. Dit zorgt ervoor dat zoutwater niet het innamepunt bereikt. Volgens Rijkswaterstaat zijn er geen extra maatregelen nodig zolang de Haringvlietsluizen functioneren zoals bedoeld door het Kierbesluit.

Waterschappen 
Waterschap Hollandse Delta (WSHD) erkent dat verzilting een rol speelt in sommige gebieden die zij beheren. In delen van de Kop van Goeree is er sprake van watertekort doordat daar geen zoetwatervoorziening is, als gevolg van de herindeling van landbouwgrond in het verleden. In zeldzame gevallen kan het Haringvliet in de zomer zout worden, vooral aan de oostkant van de lijn Spui-Middelharnis. Het water is dan wel te zout voor drinkwater, maar nog geschikt voor andere toepassingen.

Het waterschap ziet het risico van achterwaartse verzilting. Ze geven aan dat dit nu al af en toe voorkomt en door klimaatverandering waarschijnlijk vaker zal gebeuren. Ze houden de situatie goed in de gaten en hebben al maatregelen genomen, zoals het verplaatsen van inlaatpunten. Voor de meeste inlaten van WSHD is verzilting op dit moment nog geen groot probleem.

Toekomstige maatregelen 
Het Kierbesluit zorgt ervoor dat het zoutwater niet verder het Haringvliet in komt en tot nu toe heeft het niet geleid tot extra verzilting op Goeree-Overflakkee. Als de verzilting in de toekomst toeneemt, kan dit gevolgen hebben voor de landbouw, vooral voor teelten die gevoelig zijn voor zout. Het waterschap blijft de situatie monitoren en werkt aan mogelijke oplossingen om de impact van verzilting te beperken.

Rijkswaterstaat onderzoekt momenteel maatregelen om de zoutindringing te verminderen, zoals het afsluiten van het Spui op bepaalde momenten. Waterschap Hollandse Delta (WSHD) vraagt om een uitbreiding van de bestaande modellen om beter te kunnen voorspellen en verkennen hoe verzilting in de toekomst aangepakt kan worden. Ze dringen erop aan om dit verder te onderzoeken binnen het Deltaprogramma.

Tip de redactie
Heb je nieuws voor ons? Of het nu gaat om een leuk verhaal, een opmerkelijk bericht, iets dat speelt in de buurt of als je politie of andere hulpdiensten ergens ziet: laat het ons weten! Mail naar redactie@omroeparchipel.nl, bel naar 0187-682630 of stuur een WhatsAppje naar 0187-609512.

Woensdag 3 september 2025