Een nieuw eiland voor de kust van Goeree-Overflakkee?
Delta21 is een ambitieus project. De bedenkers willen een groot eiland met duinen en een valmeer bouwen in zee bij de kop van Goeree-Overflakkee. Het eiland kan de waterveiligheid verhogen, energie opwekken en de biodiversiteit verbeteren. Toch zal er nog veel water door het Haringvliet stromen voordat de initiatiefnemers genoeg draagvlak vinden om het plan uit te voeren.
Huub Lavooij, de initiatiefnemer, gaf op dinsdag 29 oktober 2024 een presentatie over Delta21. Dit deed hij tijdens een feestelijke bijeenkomst in het nieuwe Energiehuis, de thuisbasis van Deltawind. De gepensioneerde ingenieur vertelde enthousiast over zijn plan. Hij wil op zes kilometer uit de kust, tussen de Tweede Maasvlakte en Goeree-Overflakkee, turbines plaatsen. Die kunnen overtollig rivierwater bij hoogwater naar zee afvoeren. Hierdoor hoeven de dijken, zelfs bij een stijgende zeespiegel, niet verhoogd te worden.
De turbines zullen niet vaak nodig zijn. Daarom bedacht Lavooij een valmeer om energie op te slaan. Dit meer, omgeven door hoge duinen, kan veel water vasthouden en tegelijk dienen als energieopslag. Het zand voor de duinen komt van het uitgraven van het valmeer en het baggeren van ondiepe delen langs de kust. Dit verdiept tegelijk het Slijkgat, wat de visserij en pleziervaart ten goede komt. Ook vermindert het de verzanding van de wateren rond Goeree-Overflakkee en verbetert het de zoetwatervoorziening in het Haringvliet. Dit is gunstig voor de vismigratie en biodiversiteit. In en rond het eiland zouden kunstmatige riffen nieuwe natuur kunnen vormen.
Watersnoodramp
Huub Lavooij groeide op in Zeeland. Hij zag als kind tijdens de watersnoodramp zijn huis onder water verdwijnen. Die ervaring gaf hem respect voor de kracht van water en bepaalde zijn loopbaan. Tot zijn pensioen werkte hij bij Volker Wessels, Royal Haskoning DHV en Rijkswaterstaat. Al in 2016 begon hij samen met zijn inmiddels overleden collega Leen Berke aan het idee om waterveiligheid, energie en natuur te combineren. Nog altijd werkt hij dagelijks aan Delta21.
Het project is volledig Nederlands. TU Delft en Wageningen University werken samen met Van Oord, Ballast Nedam en VolkerWessels. Fish Flow Innovations, een Nederlands bedrijf, levert de turbines. Delta21 kost naar schatting meer dan drie miljard euro. Lavooij verwacht dat de investering binnen enkele jaren wordt terugverdiend dankzij de besparingen op energiekosten. De overheid heeft al geld gereserveerd voor dijkverhogingen, maar die zouden dan niet meer nodig zijn.
Natura 2000-gebied
Niet iedereen is overtuigd. De locatie ligt in een Natura 2000-gebied en natuurorganisaties maken zich zorgen. Bouwen in zo'n beschermd gebied is bijna onmogelijk. Toch zeggen de bedenkers dat het project de biodiversiteit juist zal verbeteren, omdat die in het gebied nu verschraalt.
Toen Huub Lavooij zijn plannen toelichtte tijdens een presentatie voor de gemeenteraad op 26 september, stelden CDA, VVD, ChristenUnie en Trots op Goeree-Overflakkee kritische vragen. De SGP-fractie stelde deze zomer officiële vragen aan het college. Zij zien Delta21 als een bedreiging voor het eiland. De fractieleden zijn bezorgd over de impact op visserij en recreatie en vroegen om onderzoek naar de effecten.
Het college heeft de vragen inmiddels beantwoord. Het project heeft nog geen officiële status, omdat het een particulier initiatief is. De Tweede Kamer bespreekt in 2026 opties voor waterveiligheid, en Delta21 kan dan een van de oplossingen zijn. De gemeente wacht deze ontwikkelingen af.
Nieuwe kijk
Ook de provincie Zuid-Holland is afwachtend hoewel innovatie wordt aangemoedigd, meldde een medewerker tijdens de presentatie in het Energiehuis. Delta21 is een compleet nieuwe kijk op de varianten van waterveiligheid die nu bestaan, met Deltawerken, dijken en gemalen. Onbekend maakt onbemind en dat speelt het project parten. Een onderzoek naar de voor- en nadelen, vooral op maatschappelijk gebied zou kunnen helpen.
Inmiddels hebben de Tweede Kamerleden Pieter Grinwis en Henri Bontenbal vragen gesteld aan vier ministers. Zij willen onderzoek om te zien of Delta21 een geschikte oplossing is om een aantal uitdagingen op het gebied van energie, waterveiligheid en biodiversiteit in één klap op te lossen.
Energie Samen, de landelijke belangenorganisatie van 700 energiecoöperaties kan daarbij helpen, denk Monique Sweep, bestuurder van Deltawind en bestuurslid van Energie Samen. "Wij kunnen de krachten bundelen en in kaart brengen hoeveel energie wij produceren en op zouden willen slaan. We kunnen draagvlak creëren door financiële participatie te organiseren. Dat zijn zaken waarover wij met de coöperaties in gesprek willen."
De initiatiefnemers staan voor de uitdaging om steun te winnen en aan te tonen dat de voordelen opwegen tegen de risico's. De toekomst zal uitwijzen of Delta 21 werkelijkheid wordt en of het Nederland dan kan helpen in de strijd tegen het stijgende water.
Zaterdag 2 november 2024
