Verhalen van de verdwenen Joodse gemeenschap in het Streekmuseum
Burgemeester Ada Grootenboer-Dubbelman heeft donderdag 25 maart 2025 in het Streekmuseum de tentoonstelling Joods Leven op Goeree-Overflakkee geopend.
De burgemeester deed dat samen met Ineke van der Meijden-Both, kleindochter van Anne Haas-Franken uit Ouddorp. Zij was als klein meisje in Rotterdam ondergedoken heeft daardoor de oorlog overleefd.
De tentoonstelling is samengesteld door historica Betsy Biemond-Boer die onderzoek heeft gedaan naar de Joodse gemeenschap op het eiland en naar de rol van de toenmalige gemeenten bij de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog. Daar is uiteindelijk het boek 'Ik kon dat niet begrijpen' uit voortgekomen, dat vorig jaar uitkwam. De klankbordgroep die Betsy Biemond-Boer adviseerde, heeft daarnaast ideeën aangedragen voor het herdenken, waarvan een tentoonstelling er een was.
Dagelijks leven
In de tentoonstelling geven voorwerpen, foto’s en documenten een beeld van het dagelijks leven van de Joodse inwoners voor en tijdens de oorlog.
In een vitrine liggen enkele persoonsbewijzen, die iedere Nederlander vanaf 1 april 1941 bij zich moest dragen, zo vertelt historica Betsy Biemond-Boer. "Zij kregen een J in hun persoonsbewijs op twee plekken naast de pasfoto en op de voorkant." Ze laat het persoonsbewijs van Evan Durlagger zien. "Je ziet hier de J er keurig opstaan. Maar wat is Evan gaan doen? Gaan experimenteren met hoe krijg ik die J eraf. En je ziet hier dat dat nog niet echt zo heel goed is gelukt. Daar zou hij zeker mee tegen de lamp zijn gelopen, maar hier zie je al dat dat veel beter is gelukt."
Betsy vindt het mooi om te zien hoe veel Joodse mensen er alles aan hebben gedaan om de vervolging te ontkomen. "Heel vaak zie je Joden alleen als slachtoffer. Hier zie je dat zij ook echt heel duidelijk in verzet zijn gekomen."
Fotoalbum
Streekarchivaris Jan Both vindt het fotoalbum van Lenie Slager, de dochter van de godsdienstonderwijzer, het ultieme document. "Dit fotoalbum is bewaard gebleven omdat een buurmeisje, een vriendin van Lenie, het stiekem heeft meegenomen, toen het huis werd leeggehaald in de oorlog. Het is altijd bewaard gebleven en geeft een beeld van een nog onbezorgde jeugd. Het meisje wist nog niet wat haar boven het hoofd ging."
Het fotoalbum geeft een goed beeld van het dagelijks leven van voor de oorlog. "Er zit ook een heel klein fotootje van de synagoge in. Van het interieur zijn maar twee foto's bekend, en dit is er één van."
Wandelstok
Bestuurslid Bertrand van den Boogerd van het museum is het meest onder de indruk van de wandelstok van David Slager, de laatste rabi van Middelharnis. "Hij werd samen met de andere joden weggevoerd. Hij kwam daar in de straten van Amsterdam een Flakkeeënaar tegen en gaf hem de wandelstok. Hij zei: 'Waar ik straks naartoe ga, heb ik die niet meer nodig.'"
Stolpersteine
De tentoonstelling eindigt in het klaslokaaltje van het Streekmuseum, waar op de lessenaars nu van alle Joodse inwoners plaatjes zijn neergezet, met daarop een portret en informatie.
"Ze zijn allemaal vertegenwoordigd met een kaart, met een foto voor zover we die hadden", vertelt geschiedenisdocent Matthijs Guijt. "In de meeste gevallen is dat gelukt door heel veel onderzoek. En daarnaast een foto van de Stolpersteine die voor de woningen van de Joodse Flakkeeënaars liggen. Daarop staat de datum van de deportatie en, voor zover die bekend is, wanneer ze zijn vermoord in Oost-Europa."
De geschiedenisleraar ziet het als een soort in memoriam. "Er is een heel mooie Joodse uitspraak, die zegt dat de mens pas vergeten is, als zijn naam niet meer wordt genoemd. En hier willen we eigenlijk al deze namen op deze manier laten spreken."
Volgens Joodse traditie, kunnen bezoekers steentjes bij de plaatjes neerleggen. De tentoonstelling is in het Streekmuseum te zien tot en met januari 2026.
Tip de redactie
Heb je nieuws voor ons? Of het nu gaat om een leuk verhaal, een opmerkelijk bericht, iets dat speelt in de buurt of als je politie of andere hulpdiensten ergens ziet: laat het ons weten! Mail naar redactie@omroeparchipel.nl, bel naar 0187-682630 of stuur een WhatsAppje naar 0187-609512.
Maandag 31 maart 2025
